تاریخچه پیدایش سبک های کاراته

بر خلاف جودو و کندو ، کاراته یک هنر سری، ویژه و خاص می بود و مردم عادی از کم و کیف آن چندان اطلاعی نداشتند در طول سالهای حیات این هنر رزمی هیچ سبک خاص و تدوین شده ای موجود نبود. سبکهای مدون امروزی اگر چه از نقطه نظر تاریخی بسیار حائز اهمیت بوده و هستند اما این سبکها در طول سالیان دراز چه در زمان خفا و چه آنگاه که علنی بود و توسط استادان بزرگ سیر تکاملی خود را پیموده اند. سبکهای بزرگ از چهاز منطقه اصلی برگزفته شده اند که این مناطق عبارتند از: شوری، ناها، توماری و چین.

  

استاد آنکو ایتوسو ایتوسو(راست)       استاد کانریو هیگااونا (چپ)

در سال 1907 م. استاد آنکو ایتوسو (Anko Itosu) (1915-1830) از ناحیه شوری و استاد کانریو هیگااونا (Canrio Higaona) ( 1915-1852) از ناحیه ناها، مطالعاتی بر روی کاراته و به ویژه سبکهای خاص خویش انجام دادند و برای آنان حرکات، فنون و قوانین خاص را تدوین و تقسیم بندی نمودند. از جمله پنج هیان (پینان) که توسط  ایتوسو از کاتای کوشانکو استخراج نمود و برای مدارس ابتدایی آنها را ارائه داد. بعدها با اینکه سبکهای بسیاری در جهان توسعه یافتند اما سبکهای موفق آنهایی بودند که ریشه اوکیناوایی داشته اند. سبکهای بزرگ و اصلی اوکیناوایی به چهار گروه تقسیم می شدند: 
1- شورین – ریو (کوبایاشی، شورین)
2-شورین – ریو (ماتسو بایاشی، شورین) 
3- گوجو- ریو
4- یوایچی – ریو 
 اما سبکهای ژاپنی که ریشه اصلی آنها نیز اوکیناوائی بوده و توسط اساتید اوکیناوایی در ژاپن تعمیم و گسترش یافته اند نیز به چهار گروه تقسیم می شدند: 
1- شوتوکان- ریو
2- شیتو- ریو
3- وادو- ریو
4- گوجو- ریو

________________________________________________________
سبکهای اوکیناوایی کاراته متشکل در اوکیناوا:
1- شورین- ریو (کوبایاشی): چوشین چیبانا سبک خودش را در سال 1933 خلق کرد. این سبک، قراردادی ترین سبک میان شوری هاست. شوری- ریو در حقیقت نام اصلی سبک چیبانا شوری- ته است. برای نشان دادن نام یک اوکیناوایی، در سنت کانجی (واژه‌نگار حروف چینی)، آنرا شورین- ریو می نامیدند. کوبایاشی معروف به جنگل کوچک می باشد.

2- شورین- ریو (ماتسوبایاشی): شوشین ناگامینه شاگرد کیان بود، اما تحت نظر چیبانا هم تمرین کرده بود. ناگامینه نام ماتسو بایاشی را برای زنده نگه داشتن یاد معلمان بزرگش (توماری- ته) گوسانکو ماتسومورا و (شوری- ته)  سوکون ماتسومورا انتخاب کرد. اولین کانجی (شخصیت کارکتری چینی یا ژاپنی ) ژاپن همان، است که شی نامیده می شود این استیل در اصل برای شوری- ته در سال 1947 م. پایه ریزی شد.
3-گوجوریو: معرفی در قسمت سبکهای اوکیناوایی ارائه شده در ژاپن.
4-یوایچی- ریو(قدرت و روح مبارزه): استاد کاراته اوکیناوایی وموسس، شوری اوئیچی ریو در پنجم ماه مه 1877 م. در اوکیناوا به دنیا آمد و در 20 سالگی جهت یادگیری سبک مبارزه ای فوان شو- وا به فوکین ایالت جنوبی چین سفر کرد. این سبک مبارزه ای چینی از تقلید حرکات حیواناتی مانند ببر، لک لک و اژدها به وجود آمده است. در این سبک از مشت بسته به ندرت استفاده می شود. بلکه بیشتر ضربات با انگشتان و کف دست اجرا می شود. اوئیچی به مدت سیزده سال به تحصیل این سبک پرداخت و سپس سه سالی را به تدریس آن در چرن مشغول شد.
این استاد اوکیناوایی به خاطریک مبارزه که در آن حریفش کشته شد، تصمیم گرفت از هنرهای رزمی چشم بپوشد و بدین جهت به اوکیناوا بازگشت. وی سالها گوشه نشینی را پیشه کرد و پس از آن تن به ازدواج داد و در شمال اوکیناوا به کار کشاورزی مشغول شد.
پس از مدتها بنا به خواست دوستان و آشنایان کاتای سی شان را در یک جشن محلی اجرا کرد، نمایش او به حدی چشمگیر و دیدنی بود که استاد ایتوسو از او خواهش کرد تا در ترویج و توسعه شورین- ریو یاری گر او باشد و کابون هم به ناچار پیشنهاد ایتوسو را پذدیرفت.
کمی بعد از آن ایتوسو دار فانی را وداع گفت. این اتفاق باعث شد تا اوئیچی به قصد همراهی پسرش راهی کشور ژاپن شود. در شهر واکایاما او و هم وطن خود ریو یوتومو یوسه را ملاقات کرد. در سال 1927م. به اصرار تومویوسه دوجوی (باشگاه) اختصاصی خود را افتتاح کرد و به تدریس شاگردان زیادی از جمله پسرش کانی مشغول شد. در سال 1942م. کانی و تومویوسه به اوکیناوا باز گشتند و در شهر گینووان  دوجوی اوئیچی- ریو را بنیان نهادند. پنج سال بعد کانی از پدرش دعوت کرد تا به وطن باز گردد که این اقامت تنها یک سال به طول انجامید. کابون اوئیچی در سال 1048 در سن 71 سالگی در گذشت.
اوئیچی- ریو یکی از سیستمهای دفاع شخصی موثر کاراته است و کاتاهای آن: سانچین، کانکوبو، سی شان، داینی، کانشیوا و سانسیرو جزو کاتاهای مستقیم و موثر کاراته اوکیناوایی است.

_____________________________________________________

سبکهای ژاپنی کاراته:

1-شوتوکان (Shotokan): 

از شوری- ته سبک شوتوکان بوجود آمد.  گیچین فوناکوشی (Gichin Funakoshi) در سال 1868 در شوری(پایتخت اوکیناوا) در حالت ضعف و ناتوانی و بیمار بدنیا آمد. والدینش برای یادگیری کاراته او را نزد ایتوسو برده و با تمرینات کاراته و مراقبتهای ویژه سلامتی و شادابی خود را بدست آوردو بعد از ایتوسو نزد آزاتو به تعلیم کاراته و همچنین در آن زمانها اشعار چینی، خوشنویسی و لهجه های کونفوسیوس را فرا گرفت. و سال بعد یعنی سال 1903م. کاراته قسمتی از برنامه ورزش در تربیت بدنی مدارس در شهر شوری شد. وی از سال 1905 تا 1916م. به معرفی کاراته با مسافرت به سراسر ژاپن و اوکیناوا پرداخت و در سال 1917 به درخواست آموزش و پرورش کیوتو به انجام نمایش کاراته پرداخت . با رواج دادن کاراته تا سال 1920 با قدرت فهم، فن تعلیم، قابلیت تکنیکی و سیاسی که داشت کاراته را دراوکیناوا نفوذ ناپذیر کرد و موفق به کسب مسئولیت و نمایندگی کاراته در جزیره اصلی اوکیناوا شد.
وی در سال 1922 بعد از کسب تجربیات ارزنده کاراتۀ خود را ابداع نمود ولی اسم خاصی برای آن معرفی نکرده بود تا اینکه در سال 1936 شاگردانش دوجویی برای او احداث کردند و نام مستعار او که در اشعارش به کار می برد را بر روی باشگاه نهادند و از آن تارخ به بعد نام باشگاهش شوتوکان (خانه شوتو) شد. وی بعد از سالها خدمات ارزنده به  توانست کاراته را از حالت خشکی و سفتی خارج کند و همین کار او باعث جذب کاراته کاران زیادی شد بدین سبب برخی او را عنوان پدر کاراتۀ مدرن می دانند.در صورتی که  استاد ایشان  آنکو ایتوسو  در این عنوان نزدهمگان شناخته شده است .

وی حدوداً بعد از 90 سال زندگی و خدمات ارزنده به دنیای کاراته در سال 1957 چشم از جهان فرو بست. وی شاگردان زیادی تربیت کرد. از معروفترین آنها:
ناکایاما (Nakayama) :شوتوکان ( (Shotokan J.K.I – گامی (Gami) :شوتوکای (Shotokai) – اوتسوکا (Ohtsuka):وادوکای (Wadokai) – اویاما (Oyama) :کیوکوشین (Kyokushin) – کانازاوا (Kanazawa) :شوتوکان(  (Sotokan S.K.Iرا نام برد.

_____________________________________________________________

2-شیتوریو(Shito Ryu):

کِنوا مابونی (Kenwa Mabuni)موسس شیتوریو کاراته دو در سال 1888م. در ژاپن متولد شد. اصل و نصب وی دقیقاً 17 پشت به یک سامورائی معروف به نام اونیگو سوگی می رسید. و همچنین سلحشور بودن اجدادش همیشه مایۀ افتخار و مباهات او می بوده. وی در سن 13 سالگی به منظور تقویت نیروی جسمانی و پرورش قوای روحی به نزد استاد آراکاگی به شوری رفت و بطور فعال و پیگیر اقدام به فراگیری سلاحهای سرد مختلفی چون  بو ، سای ، تونفا ، کاما و نانچکو نمود و همچنین به نزد استاد ایتوسو رفته و شوریته را نزد وی تمرین نمود. مابونی اصلاً شوریته کار بود و به علت دوستی و صمیمیتی که با چوجون میاگی (بانی گوجوریو) داشت با او قدم به دوجوی استاد هیگااونا گذاشت و روش و سیستم ناهاته را هم از وی فرا گرفت.

هیگا اونا زحمت زیادی در ساخت فکری و فنی مابونی کشید و وقتی که ایتوسو در سال 1915م. و هیگا اونا در سال 1916م. دار فانی را وداع گفتند مابونی به فکر ابداع کاراته ای بر آمد که ترکیب و تلفیقی از بهترین آموخته های فنی خود از دو استاد اصلیش ایتوسو و هیگااونا افتاد و کاراته ای به نام شیتوریو پایه ریزی کرد.
شیتوریو یعنی راه کاراته شیتو، شیتو از سیلابهای شی و تو پدید آمده است. شی را از ابتدای نام استاد هیگااونا (هیگاشیونا) و تو را از نام استاد ایتوسو بر اساس حروف کانجی ژاپنی انتخاب کرده و نام سبک خود را شیتوریو گذاشت.
بدین ترتیب استاد مابونی ارادت و اخلاص خود را با نام گذاری سبک ابداعیش به نام دو استاد برجسته اش وفاداری خود را به جهانیان ثابت کرد. از این رو شیتوریو کاراته را ورزش جوانمردان می نامند.
با اینکه وی بسیار خواستار برگزاری دوجو و معرفی سبکش در مرکز ژاپن بود اما سختی معیشت فوناکوشی از راه تعلیم کاراته باعث شد تا به احترام دوست صمیمی اش به اوزاکا مهاجرت کند و مرکز تولد و توسعه شیتوریو را دور از پایتخت قرار دهد و خود را از نظر ارتباطات جهانی دچار مشکل سازد.
با وجود اینکه خود استاد فوناکوشی که مدتی قبل از مابونی و به ژاپن آمده بود و از طریق کاراته امرار معاش می کرد از وی خواست که در مرکز ژاپن بماند و شیتوریو را توسعه دهد اما وی به خاطر احترام به دوست خود فوناکوشی نخواست در آنجا بماند و شوتوکان را تحت الشعاع شیتوریو قرار دهد. با همین دیدگاه به اوزاکا شهر دوم ژاپن رفت و در سال 1929م. در اوزاکا دوجوی شخصی خود را به نام یوشوکان افتتاح نمود. هر چند که این امر باعث شد تا شیتوریو دیرتر از شوتوکان به جهان معرفی شود اما به خاطر حفظ اصول اخلاقی، سبک ابداعیش را قربانی اخلاقیات کرد، که این حرکت مابونی از منشهای جوانمردانه وی نشأت می گرفت.
مابونی برای غنای کاتاهای شیتوریو و سبکش نه تنها از شوریته و ناهاته کمال بهره را گرفت بلکه از روش توماریته کاتاهایی مانند: امپی، وانشو، توماری باسای، روهای، اونشو و ... و فنون فراوانی را فرا گرفت و این کار وی سبکش را به معنای اخص کلمه کامل و جامع ساخت. وی از اساتید دیگری مانند ماتسومورا و ساکوموتو بهره برد. نکته جالب در مورد زندگی وی آنکه در شیتوریو ازکندو و گوکنکی چینی در ساختار فنی شیتوریو کمال استفاده را برد.
استاد مابونی به تدریج در شهر اوزاکا، کیوتو و کوبه به ترویج سبک خویش پرداخت. وی در سن 65 سالگی یعنی پس از 53 سال فعالیت در دوجوهای کاراته در سال 1954م. چشم از جهان فرو بست.
سبک شیتوریو را می توان حاوی و جامع سبکهای مختلف کاراته بر شمرد. در این سبک اگر کاراته کایی بیشتر به جنبه شوریته آن توجه کند به سبکهای شوتوکان و وادوریو نزدیک می شود و اگر به روش ناهاته آن توجه کند به گوجوریو نزدیک می شود در اصل می توان گفت کسی که در این سبک به درجه استادی برسد بر سبکهای دیگر هم به مهارت کامل و استادی نائل می گردد.
شاگردان به نام ومعروف استاد مابونی عبارتند از: « چوجیروتانی، ریوشو ساکوگامی، نروئو هایاشی، کنشی کانه شیرو، کنزو مابونی، کنی مابونی، تومویوری، واتانابه، و مانزو ایواتا که هر کدام موسس و بانی شاخه سبکهای متنوع از شیتوریو می باشند. سازمان جهانی این سبک معروف به شیتوکای می باشد.

_____________________________________________________________

3-وادوریو(Wado Ryu):

 هیرو نوری اتسوکا(Hironori Ohtsuka) یکی از استادان بزرگ کاراته سنتی ژاپن بود. او شخصیتی عجیب داشت و بنیانگذار سبک وادوریو بود. وا (Wa) به معنی آسودگی و آرامش، دو(Do) راه و ریو (Ryu) سبک است، (راه و روش صلح و آرامش)
اتسوکا در اول ژوئن سال 1892م. در دیباراجی کان متولد شد در همان اوان کودکی خیلی زود به محیط بودو آشنا شد و در شش سالگی قدم های اولیه را به سوی جوجوتسو برداشت. محیط بسیار سخت بود و در آن زمان راه را برای آینده اتسوکا باز کرد. در بهار 1911م. اتسوکا به تحقیق درباره شیوه های جوجوتسو پرداخت و سبک یوشین ریو جوجوتسو را انتخاب کرد و سپس ده سال به تمرین پرداخت. (استاد بزرگ این سبک ناگایاما سومین نسل از سبک یوشین- ریو بود)
اتسوکا در 29 سالگی موفق به دریافت دیپلم بودو شد، و سپس به مقام استادی رسید. در آن زمان کاراته در ژاپن مطرح بود بنابراین اتسوکا به کاراته روی آورد و خیلی زود یکی از بهترین شاگردان 

گی چین فوناکوشی شد. اما اتسوکا در طی انجام تمرینات کاراته به جستجوی حرکات طبیعی بدن بود و بالاخره با بهره گیری از کاراته و اطلاعاتی که از جوجوتسو داشت، هنر فرار از حملات دشمن را معرفی کرد و بدین ترتیب تکنیکهای اولیه سبک خود را بوجود آورد و نام آن را وادوریو گذاشت.
در 29 آوریل 1966م. امپراطور هیروهیت، دیپلم کانگ گوتو را به خاطر تلاشهایش به وی اعطا کرد. در نهم اکتبر 1972م. رئیس جمهور ژاپن از طرف فدراسیون ملی بودو کمربند دهم کاراته (دان دهم) را با عنوان فوق استادی (میجین - Meigin) به او اهدا کرد. و در آخر وی در 31 مارس 1974م. موفق به دریافت جایزه فدراسیون کاراته ژاپن شد. علی رغم این افتخارات، اتسوکا این استاد بزرگ دارای شخصیتی ساده و بدون تکبر بود و از نظر فضائل اخلاقی در جایگاه خاصی قرار داشت و دارد. وی در 29 ژانویه 1982م. در سن 90 سالگی در گذشت.
اتسوکا همیشه خواستار این مطلب بود که ورزشکاران تنها به پرورش جسم خود نپردازند بلکه روح خودشان را نیز پرورش دهند و از طریق ورزش از تکبر و خود خواهی دوری کنند تا به بزرگ منشی و متانت برسند. وادو سبکی سرعتی با حرکات چرخشی همراه با عکس العمل های سریع با صرف نیروی کمتر با جابجایی های کوتاه و دقیق، اجتناب و دوری کردن، قرار گرفتن، وارد شدن و نفوذ کردن متحرک و شناور بودن می باشد. سازمان جهانی وادوریو ، وادوکای می باشد.

_____________________________________________________________

4-گوجوریو(Gojo ryu) :

این سبک از روش ناهاته توسط چوجون میاگی (Chōjun Miyagi) بوجود آمد.

گوجوریو دارای دو کلمه گو (Gō) به معنی سخت و سختی وجو (jū)به معنای نرمی می باشد و کلاً گوجوریو به مفهوم روش و مکتب سختی و نرمی می باشد.

چوجون میاگی که بیش از حد ساکت و آرام بود، در میان اشراف ناها واقع در اوکیناوا در سال 1888م. به دنیا آمد. میاگی در 9 سالگی، فراگیری کاراته را نزد استاد آراکاگی شروع کرد و در 14 سالگی کاراته  را نزد کانریو هیگااونا (هیگاشیونا)  ادامه داد.
بعداً مانند استادش به چین سفر کرد و در معبدی که در چین مرکزی قرار داشت، علاوه بر آموزشهای فنون رزمی، به فراگیری ذن (Zen) پرداخت. پس از سالها به اوکیناوا برگشت و در سال 1929م. اصول گوجوریو را پایه ریزی نمود و مدرسه ای نیز تأسیس کرد. با وجودی که استاد وی کانریو هیگااونا ، سبک ناهاته را معرفی کرده بود، ولی چوجون میاگی آن را سازمان بخشید و  گوجوریو نام نهاد.

وی برای معرفی سبکش دست به سفرهای متعددی میزد و در این راه بسیار سختی کشید. وی با جثه ای بسیار قوی و نیرومند بسیار فروتن و مهربان و ساکت بود و هیچ گاه طبق خواست استادش که به وی گفته بود:« هر گز از کاراته برای صدمه زدن به یک انسان استفاده نکن آن را فقط به عنوان آخرین چاره برای دفاع از زندگیت به کار ببر» به کسی صدمه نزد و بی احترامی نکرد.
روش آموزشی میاگی علمی و جدی بود. در زمانهای معینی، همه پسرهای جوان را نصف شب در قبرستان تعلیم می داد تا ذهنشان پرورش یابد. هیچ کس اجاره نداشت بدون تکمیل کاتای ساده تر، به کاتای پیشرفته تر و مشکل تر بپردازد. روش او تأکید بر اصول پایه ای کاتا بود.میاگی هر روز صبح ساعت 5 از خواب بیدار می شد و پس از انجام چند کاتا، مسافتی حدود 10 کیلومتر را می دوید، سپس به دوجو برگشته و باز هم به تمرین چند کاتای دیگر می پرداخت.
در سال 1924م. وی به اتفاق یکی از دوستانش به نام ماتسو به دیدن نمایش دو استاد جودو رفت. نمایش آنها، نمایش خارق العاده استقامت و قابلیت یک انسان بود. ماتسو به میاگی گفت:« آیا هیچ استاد کاراته ای قادر است استقامتی که استاد کانو و ناگااوکابه به نمایش گذاشتند، با آنها برابری کند؟» میاگی به سادگی پاسخ داد:« هر هنر مند لایق و شایسته ای می تواند ساعتها نمایش دهد، بدون آنکه تنفسش سنگین شود»
ادعای او به گوش آساهی شیمبون برگزار کننده سمینار رسید و از میاگی خواست تا به نفع کاراته، نمایشی اجرا کند. میاگی پس از خواهش و تمنای فراوان نه برای خود نمایی، بلکه برای کاراته پیشنهاد را پذیرفت.
میاگی دست خود را میان انبوهی از گیاهان بامبو کرد و یکی از آنها را بیرون کشید. دستش را داخل قطعۀ بزرگی از گوشت کرد و آن را تکه تکه کرد. کچ سفید را زیر پاهایش پاشید، سپس بالا پرید و پاهایش را به سقف کوبید. به طوری که جای آنها بر سقف باقی بماند تا همه اورا ببینند. تماشا گران اورا با کمربندهای بلند می زدند، بدون آنکه بر او اثری داشته باشد. پوست درختی را با انگشتان خود پاره پاره کرد و با انگشتان شست پایش یک قوطی حلبی نفت را سوراخ کرد ... و شاهکارهای بیشمار دیگری از این قبیل که ممکن نبود کسی بودن اینکه ببیند، آنها را باور کند.
میاگی تمام بعد از ظهر را نمایش داد، حتی پیش از دو ساعتی که از قبل تعیین شده بود. پس از خاتمه نمایش اظهار داشت:« هر کاراته کای ماهری که درست تعلیم دیده باشد، می تواند این کارها را انجام دهد. موضوع فقط این است که باید زحمت کشید. کاراته یک تعهد کامل است. من کاری نکرده ام که دیگران یا در این مورد شماها از انجام آن عاجز باشید، کاری را که شروع کرده اید به انجام برسانید یا اصلاً شروع نکنید. هرگز کاری را نیمه کاره و یا نا تمام رها نکنید. هیچ کاری هم غیر ممکن نیست»
چوجون میاگی در هشتم اکتبر سال 1953، درحالی که بسیار قوی و درشت اندام بود و روحی لطیف داشت، در ایشی کاوا در کمال حرفه ای بودن در گذشت. میاگی نه در جستجوی جاه و جلال بود و نه در پی کسب سود، زیرا اهل تواضع و فروتنی بود.
شعار گوجوریو:« به دیگران عشق بورزید به طوری که انتظار دارید آنها به شما عشق بروزند. عشق ورزی به انسانها یعنی خیر خواهی آنها»
سازمان جهانی گوجوریو، گوجوکای می باشد. از شاگردان معروف وی می توان گوگن یاماگوچی را نام برد (ببر کش افسانه ای).

***تهیه و تنظیم : کیوکوشین کاراته شهرستان مرودشت***